Καυγάδες τέλος - Ώρα να ξανα-ασχοληθούμε με την ομάδα μας

Με αφορμή το κείμενο που έγραψα την Κυριακή και λόγω του ότι έχει δημιουργήσει φωρτησμένη ατμόσφαιρα στο γκρουπ στο Facebook, θα ήθελα να εξηγήσω με λίγα λόγια κάποια πράγματα ώστε να τραβήξουμε όλοι μια γραμμή και να επιστρέψουμε στην καθημερινότητα.
 
Αρκετά από τα άτομα που δεν συμφώνησαν με αυτά που έγραψα, αναφέρθηκαν κυρίως στα εξής σημεία:
 
1)    Το ότι ο καθένας πρέπει να σέβεται την άποψη του άλλου και να μην προσπαθεί να επιβάλει τη δική του. Κάποιοι δεν ανέχονται το ότι έχεις διαφορετική άποψη.
 
2)    Το ότι δε μπορεί κάποιος να υποχρεώνει τον άλλο να μην ασκεί κριτική όπως τι βλέπει αυτός.
 
Θα ξεκινήσω από τον αριθμό (2) και θα ρωτήσω όσους έκαναν τον κόπο να διαβάσουν αυτά που έγραψα να πουν σε ποιό σημείο ακριβώς υποχρέωσα/διέταξα ή όπως αλλιώς θέλουν να το πουν, να σταματήσουν να ασκούν κριτική, να μουρμουράν και να είναι αυστηροί προς την ομάδα. Φράση όπως ‘Άς σταματήσουμε να έχουμε τη Λίβερπουλ  του 70 ως πρώτυπο’ είναι προτροπή, όχι διαταγή ή προσπάθεια επιβολής μιας αντίθετης άποψης. 
 
Προσωπικά, δεν μπορώ να βρώ ΕΝΑ σημείο που να έχω απαγορεύσει σε κάποιον να συνεχίσει να γκρινιάζει. Και είμαι σίγουρος γι αυτό, επειδή φρόντισα να γράψω το κείμενο με τέτοιο τρόπο που να μην δίνει απαγορευτικό τόνο. 
 
Πάμε τώρα στο σημείο (1). Θα σας ξαφνιάσω με αυτό που θα πω και θα σας παρακαλέσω να προσέξετε τι θα πω: ΣΕΒΟΜΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΚΑΠΟΙΟΥ ΣΤΟ ΝΑ ΕΧΕΙ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΑΠΟΨΗ, ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΘΑ ΣΕΒΑΣΤΩ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Αν καποιος πει πως ο Χίτλερ ήταν ο αγιότερος άνθρωπος στον κόσμο πώς γίνεται να σεβαστώ την άποψη αυτή; Αν πει πως το νερό βράζει στους -10, πώς απαιτείτε να σεβαστώ μια τέτοια ηλίθια άποψη; Θα σεβαστώ το δικαίωμα να πει αυτή τη βλακία, αλλά δεν σημαίνει πως θα την σεβαστώ. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο και ελπίζω να καταλάβατε τι θέλω να πω.
 
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως οι απόψεις εδώ μέσα στις οποίες δεν συμφωνώ είναι βλακώδης. Και γι αυτόν ακριβώς το λόγο στο κείμενο δεν απαγόρεψα κάποιους να έχουν αυτές τις απόψεις. Απλά, εξήγησα με στοιχεία και επιχειρήματα γιατί, κατά τη ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΑΠΟΨΗ, σφάλουν σε συγκεκριμένα πράγματα. Το παραδέχομαι πως σε ορισμένα σημεία χρησιμοποίησα ειρωνικό ύφος. Όσοι διαβάζουν τα κείμενά μου ξέρουν ήδη ότι είναι το στυλ που γράφω. Και στο συγκεκριμένο κείμενο, με σχόλια όπως ‘μ****’, ‘ταγάρι’, παπάρα’ δεν θα άφηνα την ευκαιρία να μεταφέρω την ειρωνία μου στο ανάλογο επίπεδο.  Υπάρχει όμως διαφορά μεταξύ ειρωνείας και προσβολής. Και αυτή τη διαφορά φαίνεται πως μερικοί δεν την κατάλαβαν.
 
Το θέμα όμως είναι πως στα ίδια άτομα που θέλουν η άποψή τους να είναι σεβαστή και να μην τους επιβάλεται μια αντίθετη άποψη, τους κακοφάνηκε το ότι κάποιος (εγώ) αντέδρασε σε αυτή την άποψη, την ειρωνεύτηκε και παρουσίασε τους δικούς του λόγους για τους οποίους πιστεύει πως η άποψή τους είναι λάθος. Με απλά λόγια, τα άτομα αυτά θέλουν την ελευθερία της άποψής τους, την ελευθερία να ασκούν κριτική, αλλά δεν τους αρέσει όταν κάποιος είναι με τη σειρά του ελευθερος να ασκησει κριτική σε αυτή την άποψη. Γιατί δεν ανέχεσαι το ότι ασκώ κριτική στην άποψή σου; Εφόσον την ποστάρεις στο ίντερνετ και την λες, έχεις την απόλυτη ευθήνη του λόγου σου και των συνεπειών αυτού του λόγου. Η διαφορά είναι πως αρκετοί , με το να αποκαλέσουν έναν παίκτη ή προπονητή ‘παπάρα’, ‘ταγάρι’, λαλάκα΄’, κλπ θεωρούν πως ασκούν κριτική. Ή ότι εκφράζουν άποψη. Και βέβαια, το ότι αναφέρονται με αυτό τον τρόπο  σε κάποιον/ους οι οποίοι δεν έχουν την δυνατότητα να απαντήσουν, τους δίνει την ιδεά πως η ελευθερία κριτικής είναι μίας κατεύθηνσης. Και όταν ασκείς επικοδομιτική κριτική στην δική τους κριτική, τότε μιλάνε για δικαίωμα στη δική τους άποψη. Δεν μπορείς όμως να ζητάς την ελευθερία να πεις το λόγο σου, αλλά να νευριάζεις όταν κάποιος αντιδρά σε αυτά που λες και με τη σειρά του σου ασκεί κριτική. 
 
Φυσικά και ανέχομαι την αντίθετη άποψη. Δεν ζήτησα από κανέναν να σταματήσει να την εκφράζει. Αλλά όταν με βρίσκεις αντίθετο σε αυτήν, απαιτώ από σένα αυτά που απαιτείς από εμένα. Την ελευθερία να διαφωνίσω με αυτά που λες, να εκφράσω τη δική μου άποψη και να ασκήσω  κριτική στη δική σου, πάντα με στοιχεία και επιχειρήματα και όχι σε στυλ ΄τι λες ρε μπιπ, αντε ρε μπιπ μπιπ’.
 
Δεν θα ζητήσω συγγνώμη για αυτά που έγραψα, ούτε για τον τρόπο που τα έγραψα. Θα ζητήσω συγγνώμη αν κάποια άτομα θεώρησαν αυτά που είπα ως προσβολή. Ειρωνικά ήταν. Προσβλητικά όχι. Και θα ζητήσω επίσης συγγνώμη από τον Γιάννη Σκοτίδα για την αρνητική ατμόσφαιρα που δημιούργησε στο γκρουπ το κείμενό μου. Το αν κάποιοι άλλοι αποφασίσουν να ζητήσουν δημόσια συγγνώμη το αφήνω στην κρίση τους.
 
Ελπίζω να έγινα κατανοητός και να σταματήσει αυτή η ανταλαγή πυρών των τελευταίων 2 ημερών. YNWA.

Μύνημα προς τους 'οπαδούς' της Λίβερπουλ

Να μαι κι εγώ! Η ομαδάρα μετά από 6 χρόνια αποκτά ακόμα ένα σουβενίρ για να το θαυμάζουμε μαζί με όλα τα άλλα στο μουσείο της, όταν το επισκευθούμε, τραβήξουμε φωτογραφίες δίπλα του και τις δείξουμε στους φίλους μας λέγωντας το πόσο Λίβερπουλ είμαστε.

Είμαι περήφανος γι αυτό το κύπελλο. Είμαι συγκινημένος. Είμαι μεθυσμένος από την παράταση και τα σφηνάκια-πέναλτι που ήπια παραπάνω. Και γι αυτό ακριβώς το λόγο αποφάσισα να μην μιλήσω για τον αγώνα αλλά για όλους τους ‘οπαδούς’ που ‘αγαπάνε’ την ομάδα και γι αυτό το λόγο δεν είναι τόσο χαρούμενοι όσο εμάς που ‘δεν ξέρουμε πια ομάδα υποστηρίζουμε’.

Ας δούμε πρώτα από όλα μερικά από τα σχόλια που αναρτήστηκαν στο Facebook, και τα οποία μου κίνησαν την περιέργεια:

“Δεν είναι κακό όσοι αγαπήσαμε τη Λίβερπουλ μέσα από το ποδόσφαιρο που έπαιζε κάποτε...όλοι εδώ είστε Αθηναίοι και το χωριό σας η Λίβερπουλ...η χαρά δε μετριάζεται, μετά από 6 χρόνια, όπως και η κακοποιηση του ποδοσφαίρου επίσης...ο Κέννυ είναι το παιδικό μας ίνδαλμα αυτό δεν αλλάζει ούτε κριτική ποτέ σηκώνει! Απονομή τώρα και από αύριο έχει μεγάλη κουβέντα.

"μπραβο σε ολους στην ομαδα για μια σημαντικη επιτυχια.αν κρυφτουμε ομως πισω απο αυτην θα κανουμε κακο στην ομαδα.ειμαστε μια πραγματικα κακη ομαδα με τρομερη ελλειψη ποιοτητας..ας χαρουμε σημερα εμεις που ειμαστε οπαδοι, ας προβληματιστουν ομως αυτοι που πρεπει..”

“Για championship καλοί είμαστε’ ----- “Ας βγάλουν τις φανέλες τα παιδιά και να φύγουν”-------“Κερδίσουμε – χάσουμε απαράδεκτοι!’

‘Παντως να λέμε και την αλήθεια, όταν κανείς στο 110’ στην παράταση με την Κάρντιφ και δεν κρατάς ούτε αυτό δεν έχεις χαρακτήρα σαν ομάδα’--------‘Σουάρεζ σήκω φύγε μόνος σου. Άντε μ**** που νομίζεις ότι πάιζεις...παπάρα’--------‘Ο αρχηγός μας σήμερα είναι ταγάρι από τα λίγα’-------‘ρε παιδιά πόσα γατάκια έχουμε μαζέψει τελικά’------‘Τελευταία στιγμή το γλύτωσαν το μπινελίκι’--------‘Αν είσαι μεγάλη ομάδα, σήμερα δώσε το Carling Cup στην Κάρντιφ. Δεν πάλευες ποτέ για κυπελλάκια’

Πω πω πω!!! Μιλάμε για οπαδάρες κατακόκκινες!!! 31,000 τέτοιους να είχαμε στο Γουέμπλει σήμερα να δείτε για πότε θα ρίχναμε 20 γκολ από το 15’ στην Κάρντιφ! Αλλά επειδή υπήρχαν 31,000 που δεν ενδιαφέρονται για το πρεστίζ της ομάδας και επειδή κι εγώ δεν έζησα τις μεγάλες εποχές της Λίβερπουλ (το έτος γέννησης 1970 στο διαβατήριο μου το έχω μόνο επειδή οι Αγγλίδες γουστάρουν ώριμους άντρες) , ας καθήσουμε λίγο κάτω να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά.

Πρώτα από όλα, κι εγώ μεγάλωσα όταν η Λίβερπουλ ήταν στα ντουζένια της. Το θέμα είναι πως μεγάλωσα έχωντας έναν Amstrad 464 για υπολογιστή, χωρίς κινητό, ίντερνετ, σούσι, Goody’s. Αυτό τί σημαίνει; Πως επειδή τα νεανικά μου χρόνια τα αναπωλώ θα πρέπει να μην έχω έναν Mac, ένα κινητό, κλπ? Η ιστορία και το παρελθόν είναι για να μας διδάσκουν, όχι για να τα έχουμε ως πρώτυπα. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Λίβερπουλ τις τελευταίες δύο δεκαετίες ήταν ότι ζούσε στο παρελθόν ενώ οι αντίπαλοί της την προσπερνούσαν τρέχωντας στο μέλλον.

Ας σταματήσουμε λοιπόν να έχουμε την Λίβερπουλ της 10ετίας του 70 και του 80 ως πρώτυπο. Αυτή η Λίβερπουλ ανήκει στο ντουλάπι του χρόνου και θα είναι για πάντα στις μνήμες μας. Τώρα είναι καιρός να υποστήρίξουμε την Λίβερπουλ του  21ου αιώνα, η οποία πρέπει να μάθει από την αρχή να πέρνει τίτλους και κύπελλα με το στυλ του 21ου αιώνα – να είναι πρώτη όχι μόνο στο γήπεδο αλλα και στο μάρκετινγκ, στη διαφήμιση, στις δημόσιες σχέσεις.

Πάντα όμως μαθαίνοντας από το παρελθόν μας. Και τι μας έχει διδάξει αυτό το ένδοξο παρελθόν; We Never Walk Alone! Ποτέ, όποιο και να είναι το σκορ, όσο χάλια και να παίζει η ομάδα, όποιο και να φοράνε τα κόκκινα, τους  ενθαρίνουμε, τους υποστηρίζουμε και τους ‘σπρώχνουμε’ στη νίκη. Η Αγία Τριάδα (προπονητικό τιμ, παίκτες, οπαδοί) είναι πάντα ενωμένη. ‘Αν δεν μπορείς  να υποστηρίζεις και να ενθαρύνεις την ομάδα στις κακές στιγμές, τότε δεν αξίζεις να είσαι δίπλα της στις καλές’.

Σαφώς και η ομάδα αυτή τη στιγμή δεν είναι Μπαρτσελόνα. Αλλά οι συγκεκριμένοι ‘οπαδοί’ μάλλον έχουν επιλεκτική μνήμη. Ξεχνάνε πως μέχρι πέρυσι τον Οκτώβριο η ομάδα όχι μόνο ήταν στα χέρια κάποιων καουμπόηδων, αλλά ήταν μερικές μέρες μακριά από την πτώχευση. Αν στην Ελλάδα κάτι τέτοιο δεν προκαλεί τρόμο στους οπαδούς (επειδή πάντα κάποιος βουλευτής θα βάλει το χεράκι του την τελευταία στιγμή), εδώ είναι  Αγγλία. Δεν θα είμασταν ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία ομάδα που θα υποβιβαζόταν και θα έπρεπε να πουλήσει κάθε περιουσιακό της στοιχείο με ό,τι συνεπάγεται αυτό.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν ‘οπαδοί’ που απαιτούν τίτλο τώρα! Τίτλο χθες! Όταν πριν 15 μήνες η ομάδα ήταν στο χείλος της πτώχευσης, στην 14η θέση, με Χότζον προπονητή, χωρίς πλάνο, προοπτική και με παίκτες να σκέφτονται πότε θα φύγουν, όχι πότε θα έρθουν. Και σε 15 μήνες θέλουν όχι μόνο τίτλο, αλλά και να παίζουμε μπαλάρα. Απαιτούν Μάτα, Αγκουέρο, Μέσσι, Μαραντόνα και Πελέ, όταν πριν λίγους μήνες όχι μόνο δεν είχες να τους προσφέρεις τα λεφτά που ζητάν, αλλά ούτε καν Ευρώπη! Αυτοί οι παίκτες δεν νοιάζονται για την ΙΣΤΟΡΙΑ της ομάδας που θα πάνε. Νοιάζονται για το ΠΑΡΟΝ. Ιστορία τους προσφέρει και η Λιντς και η Νόττινχαμ. Το τώρα μετράει γι αυτούς. Στο κάτω κάτω, είναι και αυτό που είπα πιο πάνω. Στον 21ο αιώνα η φανέλλα δεν έχει την ίδια δύναμη όσο τα λεφτά και η άμεση επιτυχία.

Και σε 15 μήνες μέσα έχουμε καινούριους ιδιοκτήτες που είναι διατεθημένοι  να βάλουν λεφτά. Η ομάδα έχει μια διοικητική ομάδα που ζει στον 21ο πρώτο αιώνα και κανει συμφωνίες που φέρνουν πολλά έσοδα στην ομάδα: για να σας δώσω ένα παράδειγμα τι εννοώ, πριν τους καουμπόηδες ιδιοκτήτης ήταν ο Μουρς, ο οποίος ουσιαστικά πήρε τα ηνία της ιδιοκτησίας από την οικογένειά του που είναι μια από τις πιο γνωστές του Λίβερπουλ. Ο άνθρωπος το δήλωσε δημόσια ότι δεν τον ένοιαζε ποτέ η μη-γηπεδική πλευρά του ποδοσφαίρου, το μόνο που ήθελε ήταν να βλέπει την ομάδα. Αποτέλεσμα ήταν η ομάδα να μείνει τόσο πίσω από πλευράς marketing που την επόμενη μέρα του τελικού της Κωνσταντινούπολης (μέρα Πέμπτη) η μπουτίκ της ομάδας στο Άνφιλντ ΕΜΕΙΝΕ ΚΛΕΙΣΤΗ!!!! Και αναμνηστικά σουβενίρ του τελικού δεν πουλιόντουσαν παρά μόνο μετά από 12 μέρες!!!!!!

Έχουμε έναν προπονητή που είνα ίνδαλμα για το σύλλογο. Μερικοί βέβαια έχουν τις ενστάσεις τους. Όμως, απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:

1)    Ποιός προπονητής εκτός του Κέννυ θα μπορούσε να είναι προπονητής στην αρχή της χρονιάς χωρίς να υπάρχει διχασμός στις κερκίδες (ειδικά από το ΚΟΠ); Και όσοι πουν ΄δηλαδή τι είναι το ΚΟΠ να αποφασίζει’, θα τους πω απλά ότι ενώ αυτοί πανυγύριζαν τόσα χρόνια τους τίτλους από την τηλεόρασή τους, το ΚΟΠ ήταν αυτό που ήταν ο 12ος παίκτης, άρα έχει ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟ δικαίωμα να αποφασίσει τον επόμενο προπονητή.

2)    Ποιος άλλος προπονητής θα μπορούσε να κάνει ό,τι θέλει χωρίς να υπάρχει μουρμούρα από τα αποδυτήρια; Βλέπετε τι τραβάει ο ΄προπονηταράς΄Βίλας Μπόας Κροταλίας στην Τσέλι. Ακούσατε κιχ από τον Κάρρα τώρα που είναι παγκίτης; Ή από τον αρχηγό όσο τον κρατούσαν εκτός για να αναρώσει σωστά; Υπάρχει περίπτωση ο Μπέλαμι νακάνει κάτι στραβό;

Εκτός του Κέννυ έχουμε έναν από τους καλύτερους (αν όχι τον καλύτερο) 1st team Coach, τον Στηβ Κλαρκ, ο οποίος σημπληρώνει με το παραπάνω όσα κενά τακτικής λοίπουν από τον Κέννυ.

Έχουμε μία από τις μικρότερες ομάδες σε μέσο όρο ηλικίας από τους 7 της κορυφής. Και έχουμε μερικούς από τους πιο ταλαντούχους πιτσιρικάδες που είχαμε ποτέ, στις ρεζέρβες. Είμαστε μια ομάδα που στην βασική της 11άδα έχει συνήθως 5-6 από τους 7 καινούριους που αγοράσαμε το καλοκαίρι. Όσο και να μην σας αρέσουν δεν μπορείτε να τους βρύζετε ή να τους δίνετε καφενειακού τύπου επίθετα εάν θέλετε να λέγεστε οπαδοί.

Γενικά, μέσα σε 15 μήνες από το χείλος το γκρεμού είμαστε ομάδα που μπορεί πλέον να κοιτάει μόνο μπροστά. Όπως η μπαλάρα δεν μπορεί να έρθει σε 15 μήνες μέσα, άλλο τόσο και ο τίτλος. Όσο φωνάζετε ότι έχετε βαρεθεί να περιμένετε 20+ χρόνια, άλλο τόσο θα σας λέω πως εδώ δεν είναι Ελλάδα είναι Premiership στην οποία μέχρι και τα δις των Αράβων σε 3 χρόνια έχουν καταφέρει ένα κύπελλο μόνο. Οι αυτοκρατορίες θέλουν καιρό για να χτιστούν και να ξαναχτιστούν. Τώρα αν μερικοί φωβάστε πως θα γεράσετε χωρίς να πανυγηρίσετε τίτλο, τότε ας υποστηρίξετε καμμιά άλλη ομάδα της μόδας και αφήστε με να φωνάζω Λιβερπουλάρα μέχρι τα 150 μου (μου είπε το κόλπο ο Μητσοτάκης) και ας μην την δω με τίτλο (φτου φτου φτου).

Και τέλος ας αναφερθώ και λίγο για τον τελικό. Τι λέτε ωρέ κουζουλοί που θέλετε να δώσετε το ΄κυπελλάκι΄στην Κάρντιφ ή πως δεν σας κάνει;;; Δηλαδή στη Λιβερπουλάρα με την οποία μεγαλώσατε γιατί έκανε και παραέκανε; Τα περισσότερα Carling Cup έχουμε και ένας κάποιος Ίαν Ρας είναι πρώτος σκόρερ του θεσμού. Δηλαδή στους θρύλους της ομάδας έκανε και εμείς ξαφνικά χορτάσαμε; Αλλά αυτό παθαίνουμε όταν τα σουβλάκια πλέον μας φαίνονται μπανάλ και δεν ζούμε χωρίς Ψητή ωμοπλάτη κρι κρι συνοδευόμενη από πατάτες Ανταρκτικής και σος από βατόμουρα και ροζ φράουλες!!

Ο Κέννυ έπαιζε σε μια ομάδα που κάθε τρόπαιο ήταν για να κερδιθεί. Απλά πράγματα. Και γι αυτό ακόμα ζητάμε αυτή τη Λίβερπουλ. Ο Κέννυ έπαιζε σε μια ομάδα που είχε εμφανιστεί τόσες φορές στο Γουέμπλει που το παρατσούκλι του γηπέδου ήταν ‘Νότιο Άνφιλντ’. Έπαιξε σε μια ομάδα που άξιζε να κερδίσεις ακόμα και το κύπελλο Άνω Λιοσίων. Απλά γιατί όχι μόνο είσαι Λίβερπουλ, αλλά πάνω από όλα γιατί το να κερδίζεις τρόπαια σου δίνει και την ταυτότητα και το DNA του νικητή. Αυτό που έχει πλέον η Μαν Γ, στην οποία όποιος παίκτης και να παίξει αυτόματα έχει την ψυχολογία του παίκτη που δεν ξέρει τι θα πει να χάνεις. ΤΟ ΝΑ ΧΑΣΕΙΣ ΕΝΑΝ ΑΓΩΝΑ ΔΕΝ ΛΕΕΙ ΤΙΠΟΤΑ. Η ΣΟΥΜΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΜΕΤΡΑΕΙ.

Και γι αυτόν ακριβώς το λόγο ο Κέννυ από την αρχή της χρονιάς δήλωσε πως θα τιμήσει και τα 2 κύπελλα, παίζοντας με τους βασικούς. Όχι γιατί ‘εκεί κατάντησε η ομάδα΄, αλλά επειδή σε μια χρονιά που δεν έχεις Ευρώπη απομένουν 3 στόχοι. Και τον πρώτο στόχο τον πετύχαμε με ένα από τους δυσκολότερους τρόπους: 5 ματς εκτός, 1 εντός, 5 νίκες, 1 ισοπαλία, αποκλείοντας Σίτι, Τσέλσι (εκτός), Στόουκ (εκτός). Αν  εσάς τους ‘οπαδούς’ σας πειράζει που το κερδίσαμε με μια μέτρια εμφάνιση απέναντι σε μια ομάδα χαμηλότερης κατηγορίας (ενώ πέρυσι αποκλειστήκαμε από τον πρώτο γύρο, στην έδρα μας, από μια Νορθάμπτον), τότε απλά βλέπετε το δέντρο (τον τελικό) και χάνεται το δάσος (την όλη πορεία στο θεσμό, το ότι κερδίσαμε ένα τρόπαιο μετά από 6 χρόνια). Αν δε μπορείτε να σκεφτήτε τι ψυχολογική διαφορά κάνει αυτή η νίκη στους παίκτες, τότε μάλλον δεν ξέρετε όση μπάλλα λέτε πως ξέρετε. Πόσοι από τους παίκτες μας έχουν πάρει τρόπαιο με την ομάδα; Ο αρχηγός, ο Πέπε, ο Κάρα. Μετά το χάος. Ξαφνικά (και ειδικά οι νέοι) γεύτηκαν τί σημαίνει να είσαι νικητής. Είδατε τί σημαίνει κάτι τέτοιο για τον Κάουτ. Το ΄κυπελλάκι΄αυτό ήταν σημαντικό όχι επειδή ΄χαμηλώσαμε τον πύχη’, αλλά επειδή σήκωσε ένα απίστευτο βάρος από πάνω μας (κάτι που σηκώνει ακόμα η Άρσεναλ).

Εσείς λοιπόν οι ‘οπαδοί’  ας αρχίσετε πάλι από αύριο να τετραγωνίζετε τον κύκλο για να βρείτε κάτι που θα επιβεβαιώσει το πόσο ‘σωστοί’ είστε όταν λέτε πως δεν κάνει αυτός, ο άλλος, και ο πιο κάτω. Μην ξεχνάτε μόνο μερικά πράγματα. Η σούμα δεν έχει γίνει ακόμα. Προς το παρόν, η σούμα λέει 1 κύπελλο, 1 προημιτελικός να παιχτεί και 7 βαθμοί από την 4η θέση (με ένα ματς λιγώτερο). Ένας πολύ μεγάλος Έλληνας, ο Σόλων, είπε κάποτε ΄Μηδένα προ του τέλους μακάρηζε’ . Ας διδαχτούμε λοιπόν από την ιστορία, αντί να την έχουμε ως πρώτυπο. Γιατί στην Ελλάδα είδαμε τι έγινε με το να ζούμε απλά με την ιδέα ότι κάποτε δώσαμε τον πολιτισμό στον κόσμο. Αντί να μάθουμε από το παρελθόν μας, το είχαμε ως πρώτυπο και να που είμαστε τώρα.

Η ομάδα βρίσκεται σε σωστό δρόμο. Αλλά για να φτάσεις την κορυφή θέλει πολύ δρόμο ακόμα. Σήμερα πήραμε μια γεύση του πόσο ωραία είναι να είσαι νικητής στο τέλος του πολέμου και όχι μιας μόνο μάχης. Ας το χαρούμε χωρίς να νοιώθουμε απογοήτευση επειδή τα επικίδια που είχαμε έτοιμα να πούμε θα πρέπει να περιμένουν. Αυτό λέγεται εγωισμός, όχι οπαδισμός. YNWA.

Για Την Ελλάδα Τα Νέα Είναι Άσχημα Και Πολύ Άσχημα

Στο σημερινό κείμενο παραθέτω την ελληνική μετάφραση ενός ακόμα πολύ καλού άρθρου, αυτή τη φορά από τον Ian Bell της Σκωτσέζικης εφημερίδας ‘The Herald’. Το άρθρο στα Αγγλικά είναι εδώ.
 
“Μια περίεργη ευφορία εμφανίζεται όταν  οι άνθρωποι έχουν μείνει ξάγρυπνοι όλο το βράδυ.
 
Το μυαλό τους γίνεται ασαφές, τα λεγόμενά τους υπερβολικά. Η αυταπάτη είναι τόσο ισχυρή που μόνο και μόνο το να αντιμετωπίσεις την αυπνία και την εξάντληση είναι επίτευγμα. Κάτι τέτοιο, θα σκεφτείτε, δεν είναι ιδανικό. Αλλά με αυτόν τον τρόπο επειχειρεί να κάνει δουλειές η Ευρώπη.
 
Ως αποτέλεσμα, ευφυείς άνθρωποι λένε πράγματα για τα οποία κάποτε θα μετανοιώσουν. Χθες το πρωί, για παράδειγμα, η Κριστίν Λαγκάρντ, γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, αποφάσισε να πει στον κόσμο ότι η συμφωνία για την χορήγηση €130 δις σε δάνεια ‘θα δώσει αρκετό χώρο στην Ελλάδα για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητάς της’. Θα μπορούσε κάλλιστα, με μια τέτοια δήλωση, να προσέφερε μια ευχαριστίρια ψήφο στης νεράιδες του χρήματος.
 
Η Ελλάδα υποφέρει από το πέμπτο της ‘θάνατος ή θεραπεία’ πακέτο λιτότητας σε διάστημα 4 ετών. Σε κάθε ένα από αυτά τα χρόνια η χώρα βρέθηκε στο λάκο μιας βαθύτερης ύφεσης. Η τελευταία καθαρτική δόση, συνταγή του οργανσιμού της Λαγκάρντ, της Ευρωπαικής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαικής Κομμισιόν, θα ματώσουν μια οικονομία που συστέλλεται κατά 7% το χρόνο. Σύντομα θα υπάρχουν πολύ λίγα να αποκαταστήσεις.
 
Η κ. Λαγκάρντ, σε μια καλή μέρα, τα ξέρει όλα αυτά. Όπως και οι συνάδελφοί της, ξέρει πως περισσότερη λιτότητα για την Ελλάδα είναι υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Ξέρει επίσης – η εξειδικευμένη γνώση δεν έχει τέλος – ότι αυτή η πρόσφατη απόπειρα διάσωσης δεν έχει καμμία πιθανότητα επιτυχίας. Ωστόσο η ίδια, οι πολιτικοί και οι τραπεζίτες επιμένουν. Μετά δηλώνουν θρίαμβο.
 
Αυτές οι ζοφερές προγνώσεις δεν είναι εικασίες. Πριν από την ανακοίνωση της συμφωνίας δανείου, μία έκθεση για την ‘βιωσιμότητα του χρέους’ διέρρευσε. Η έκθεση είχε προετοιμασθεί για τους ηγέτες της Ευρωζώνης. Σε γενικές γραμμές, η έκθεση εξέτασε 2  πιθανές καταλήξεις στην Ελληνική κρίση. Μπορείτε να τις αποκαλέσετε ‘τα άσχημα και τα πολύ άσχημα νέα’.
 
Βάση της  πρώτης κατάληξης, η οποία βασίζεται σε μία υπερ-αισιόδοξη πεποίθηση ότι η Ελληνική οικονομία θα σταθεροποιηθεί και θα επιτύχει αύξηση 2,3% το 2014, η χώρα θα εξακολουθεί να χρειάζεται άλλο ένα πακέτο δανείων – ένα τρίτο πακέτο διάσωσης – πριν το τέλος της 10ετίας. Το ποσό που αναφέρεται είναι €50 δις.
 
Αν τα νέα είναι πολύ άσχημα όμως, οι Έλληνες θα αποτύχουν να μειώσουν το χρέος στο 120,5% επί του ΑΕΠ, κάτι που απαιτεί η πρόσφατη συμφωνία. Μια τέτοια αποτυχία δεν είναι απίθανη. Η λιτότητα η οποία υποτίθεται θα μείωνε το χρέος έχει, αντίθετα, εξαλείψει την ικανότητα της Ελληνικής οικονομίας να αναπτυχθεί  και – κανείς δεν είδε ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί; - να μειώσει το χρέος. Στην περίπτωση αυτή, η έκθεση αναφέρει ότι θα χρειαστούν άλλα €245 δις.

 
Σκεφτείτε: χρειάστηκαν μήνες ‘παζαριών’, ταραχών, ενδω-κυβερνητικών ύβρεων και μεγάλης δυστυχίας των Ελλήνων , μόνο και μόνο για να επιτευχθεί η χθεσινή συμφωνία. Πιστεύει κανείς στα σοβαρά ότι η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί; Η Ελληνική Δημοκρατία, όση παραμένει, δεν θα επιβιώσει. Το ευρώ δεν θα επιβιώσει, τουλάχιστον στη σημερινή του μορφή.
 
Επομένως, ποια προβλήματα λύθηκαν με την τελευταία αγωνιώδη συμφωνία στις Βρυξξέλες; Οι ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας δέχθηκαν χτύπημα της τάξης του 53,5% στα ομόλογά τους. Κατά τους υπόλογισμούς τους 46,5% είναι προτιμώτερο από το τίποτα. Εν τω μεταξύ, οι κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης συμφώνησαν την αναβολή καταβολής τόκων στα Ελληνικά ομόλογα μέχρι το 2020. Σε αντάλλαγμα, η Ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε στη δημιουργεία ειδικού λογαριασμού, στον οποίο θα καταβάλωνται τα κεφάλαια αποπληρωμής του χρέους. Η ‘βοήθεια΄ δεν θα πάει στον Ελληνικό λαό.
 
Η Ελλάδα δανείστηκε περισσότερο από ό, τι μπορούσε να αντέξει  οικονομικά. Οι πολιτικοί της, και συγκεκριμένα οι  συντηρητικοί πολιτικοί της, απλά είπαν ψέματα σχετικά με την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών. Στην ουσία, η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει.  Όχι μόνο έχει αποτύχει  η λιτότητα τα 4 αυτά  χρόνια αλλά, αποδεδειγμένα, έκανε τα πράγματα χειρότερα.  Έτσι, τα καλύτερα μυαλά στην Ευρώπη επιμένουν - και αυτό περνιέται για  λογική -  σε περισσότερη λιτότητα.
 
Οι κραυγές είναι δυνατότερες από τους βορειο-Ευρωπαίους, με επικεφαλής τους Γερμανούς. Αυτοί, οι Ολλανδοί, οι Φινλανδοί και οι Αυστριακοί  απαιτούσαν ακόμα και για την  Ελλάδα να παραδώσει  τον έλεγχο της οικονομίας της ως αντάλλαγμα για τη βοήθεια. Υποτίθεται πως κάτι τέτοιο ορίστηκε  ως σύνεση.  Ίσως κάποτε αποδειχθεί ότι ήταν ακραία ηλίθιο.
 
Πώς βρέθηκαν τα κράτη στην περιφέρεια της Ευρωζώνης σε αυτό το χάλι; Είναι πραγματικά τόσο ανίκανοι και ανεύθυνοι, όπως  ο γερμανικός Τύπος θέλει να πιστεύουμε;  Σίγουρα ήταν θύματα  πολιτικής ανικανότητας. Αλλά έχουν επίσης πέσει θύματα μιας οικονομικής πολιτικής επιτοκίων σχεδιασμένη για να ταιρίαζει στους Γερμανούς εξαγωγείς.
 
Η Γερμανία έχει ένα φετίχ στον χαμηλό πληθωρισμό. Ως εκ τούτου, ευδοκιμεί σε χαμηλά επιτόκια και τείνει να βρει, με την επιρροή της, ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι στην ευχάριστη θέση να συμφωνεί μαζί της. Αλλά οι χώρες με υψηλότερα ποσοστά πληθωρισμού βρίσκονται  στην προβληματική θέση, στις καλές εποχές, τα πραγματικά επιτόκια να κυμαίνονται στο μηδέν. Ο δανεισμός - συχνά για να αγοράσουν τα εν λόγω  Γερμανικά προιόντα - καθίσταται αναπόφευκτος.
 
Αυτό δεν είναι όλη η ιστορία, αλλά υπογραμμίζει τον παραλογισμό της ρητορικής που ακούγεται από την Λαγκάρντ και τους όμοιούς της. Φαίνονται να πρωτίνουν πως ο καθένας μας πρέπει να είναι όπως η Γερμανία, ότι η σωτηρία βρίσκεται στις εξαγωγές και ότι η «ανταγωνιστικότητα» - μείωση των πραγματικών μισθών, ως συνήθως - είναι  προϋπόθεση. Παραβλέπουν όμως μια λεπτομέρεια: αν ο καθένας γίνεται  ‘καθαρός εξαγωγέας’ (δηλ οι εξαγωγές του είναι μεγαλύτερες σε αξία από τις εισαγωγές), τότε ποιός  εισάγει; Η ετοιμόλογος απάντηση – η Κίνα - δεν λύνει τα προβλήματα της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς.

 
Παρά τη γενναία  ομιλία που έφερνε ζάλη, τίποτα σπουδαίο δεν επιτεύχθηκε στις Βρυξέλλες. Η Ελλάδα θα ανταποκριθεί στην προθεσμία πληρωμής ομολόγων αξίας €14,5 δις, στις 20 Μαρτίου, και θα παραπατάει για μερικούς ακόμα μήνες ή χρόνια, μέχρι την επόμενη κρίση. Αν βέβαια μπορεί η οικονομία της και ο κοινωνικος ιστός της να επιβιώσουn. Αν οι άνθρωποι της, με τους μισούς από τους γιους και τις κόρες τους άνεργους, χωνέψουν περισσότερες θυσίες.
 
Όλο αυτό έχει να κάνει λιγότερο με εγγενή μειονεκτήματα στην Ευρωζώνη και την πολιτική των επιτοκίων και περισσότερο  με τη γερμανική στάση απέναντι σε μια οικονομική κρίση. Τη στάση αυτή συμμερίζεται και η κ. Λαγκάρντ με το ΔΝΤ της. Έχει επιβάλει λιτότητα στη μία χώρα μετά την άλλη εδώ και πάρα πολλά χρόνια και έχει δει την πολιτική αυτή να αποτυγχάνει κάθε φορά.
 
Ακούγεται σαν παράλογη συμπεριφορά, και είναι, αλλά πηγάζει από την κοινή πεποίθηση ότι οι απλοί άνθρωποι πρέπει να πληρώνουν πάντα το τίμημα για ένα σύστημα οικονομικής οργάνωσης χτισμένο σε αστάθεια.
 
Δείτε τι θα συμβεί, ωστόσο, αν η Ελλάδα αναγκαστεί να εξέλθει από το ευρώ. Οι τράπεζες ποτέ δεν έχασαν την γεύση τους για τα CDS, αυτά τα διαβόητα μέσα ασφάλισης του χρέους. Τα CDS έχουν "παράγωγα". Όσον αφορά την Ελλάδα, τα παράγωγα αυτά έχουν άλλα  παράγωγα. Κανείς δεν ξέρει τη συνολική αξία τους.
 
Ξέρουν ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό, όμως, αν η Ελλάδα δεν πληρώσει αυτά που χρωστάει. Δεν θα είναι μόνο οι Έλληνες.”

Η Ελλάδα Είναι Καταδικασμένη: Οι Λόγοι Που Το Νέο Πακέτο Στήριξης Είναι Μια Φαντασία

Με αφορμή το προηγούμενο κείμενό μου, αποφάσισα να αναρτήσω μερικά άρθρα που αναρτήθηκαν σε σελίδες τυ εξωτερικού, σχετικά με το νέο πακέτο στήριξης στην Ελλάδα. Μια και συμφωνώ με αυτά που αναφέρουν, απλά έκανα μια μετάφραση στα Ελληνικά για να μπορείτε να τα διαβάσετε κι εσείς.

Το πρώτο άρθρο είναι από τον Derek Thompson, εκδότη του περιοδικού 'The Atlantic'. Το κανονικό άρθρο μπορείτε να το διαβάσετε εδώ. Το μεταφρασμένο άρθρο είναι ως εξής:


"Η Ελλάδα εξασφάλισε επιτέλους το νέο δάνειο των $170 δις από τους Ευρωπαίους σπιτονοικοκύρηδές της, και οι όροι είναι εξίσου μη-ρεαλιστικοί και καταδικασμένοι σε αποτυχία, όπως άλλωστε αναμενόταν. Το γεγονός ότι η χώρα χρειάζεται ένα δεύτερο πακέτο διάσωσης το οποίο στην ουσία είναι ίσο με το μέγεθος της οικονομίας της – η οποία αυτή τη στιγμή πιάνει τα $270 δις και συνεχίζει να πέφτει – μας λέει ό,τι χρειάζεται να ξέρουμε όσον αφορά την απελσπιστική κατάσταση της Ελλάδας.
 
Το σχέδιο διάσωσης προσφέρει οικονιμική βοήθεια στην Ελλάδα σε όρους ‘αγαπημένου ζευγαριού’ και ζητάει από τους κατόχους ομολόγων να δεχθούν ένα ΄κούρεμα΄ 50%. Όμως, το αντικείμενο όλου αυτού του πόνου – η σταθεροποίηση του Ελληνικού χρέους στο 120% επί του ΑΕΠ ως το 2020 – βασίζεται σε παραμυθένια στοιχεία ανάπτυξης τα οποία υποθέτουν πως η Ελληνική ύφεση θα σταματήσει να επιταχύνεται σε κάποιο ορισμένο χρονικό σημείο που αρχίζει από.....χθες!!! Παρακάτω σας παραθέτουμε το παραμυθένιο διάγραμμα από τον Felix Salmon:

 

Ρίξτε μια ματιά στην γραμμή ανάκτησης της οικονομίας (η κόκκινη). Είναι σαν κάποιος να πήρε ένα χάρακα και να έσυρε μία τυχαία, απότομη γωνία μεταξύ της πτωτικής τάσης της οικονομίας (-7%) και της θετικής αύξησης (+3%). Εν τω μεταξύ, στον πλανήτη Γη, η ύφεση στην Ελλάδα επιδεινώνεται κάθε τρίμηνο. Οι πιο υψηλές δώσεις λιτότητας δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα. Η ειλικρινής πρόγνωση είναι πως η Ελληνική Κρίση θα βαθίνει ακόμα, αντί να περιοριστεί, τον επόμενο χρόνο. Για να σταθεροποιηθεί η οικονομία μέσα στα επόμενα 2 χρόνια απαιτούνται οι υπηρεσίες της Αγίας Τριάδας και όχι της Τρόικας.
 
Το σχέδιο αυτό δεν θα πετύχει για τους ίδιους λόγους που κανένα σχέδιο λιτότητας και δανειοδότησης δε μπορεί να πετύχει για την Αθήνα. Ο ιδιωτικός τομέας της Ελλάδας βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Η ανεργία είναι πάνω από το 20%. Στην ιδανική περίπτωση, η κυβέρνηση θα έπρεπε να λειτουργεί ως ο σταθεροποιητής της εσχάτης ανάγκης, και η Κεντρική Τράπεζα θα έπρεπε να πλημμυρίσει τη χώρα με χρήμα, ώστε να αποφευγθεί ο αποπληθωρισμός και να γίνουν πιο ανταγωνιστικές οι εξαγωγές.  Αυτή τη στιγμή συμβαίνει το αντίθετο. Οι κρατικές δαπάνες είναι μειωμένες κατά 34% και η Αθήνα δεν κατέχει τα κλειδιά της μηχανής χρηματοπλυμμήρας. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργεία μιας από της χειρότερες υφέσεις για μια ανεπτυγμένη χώρα, στη σύγχρονη ιστορία.

 

 
‘Πάει η Ελλάδα’ μου είπε κάποτε ο Desmond Lachman του American Enterprise Institute. ‘Η άτακτη πτώχευση είναι θέμα χρόνου’. Γιατί λοιπόν αυτή η εξάσκηση στη ματαιότητα;
 
Το να κλωτσάς το τενεκεδάκι πιο πέρα στο δρόμο συνήθως θεωρείται ως αδρανής αναβολή. Το συγκεκριμένο πρόβλημα όμως είναι διαφορετικό. Είναι σκόπιμη αναβολή. Αν η Ελλάδα πέσει σήμερα, κανείς δεν ξέρει τί είδους αποτέλεσμα οικονομικού ντόμινο θα έχει στους υπόλοιπους οφειλέτες, όπως η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Ισπανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η Ευρώπη έχει επιλέξει την σύγχυση και την επιλογή ζωγραφίσματος γραμμών ανάκαμψης στην τύχη. Η ειλικρινής και αναπόφευκτη επιλογή – μια άγρια μη πληρώμη των υποχρεώσεων ή ακόμα και η αποχώρηση της Ελλάδας από την ΕΕ – είναι για τους ευρω-ηγέτες κάτι που είναι αδύνατο να φανταστούν ως προς το πόσο θα υποφέρουν, προς το παρών. Εν τω μεταξύ, η Ελλάσα υποφέρει."

Μη φοβάστε τη δραχμή, να φοβάστε αυτούς που την κατακρίνουν.

Διάβασα προχθές την ομιλία του κ Παπαδήμου και το δίλλημα που έθετε στο Υπουργικό Συμβούλιο και δεν το πίστευα. ‘Η ψηφίζετε το Μνημόνιο 2 ή θα είστε εκτός κυβερνήσεως’!! Αυτό που με ανυσήχησε περισσότερο ήταν οι λόγοι που έδωσε για το γιατί το μνημόνιο πρέπει να ψηφισθεί και το γιατί μια επιστροφή στη δραχμή θα ήταν καταστροφή για τη χώρα. Δεν το πίστευα, γιατί κάποιος που έχει γνώση οικονομικών θα καταλάβαινε διαβάζοντάς τα ότι ή ο κ Παπαδήμος δεν ξέρει από οικονομικά ή απλά δεν πιστεύει ούτε ο ίδιος αυτά που λέει και μας κοροιδεύει. Και επειδή η Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα δίνει εργασία αξιοκρατικά και όχι με τη μέθοδο του μέσου, είναι φανερό σε μένα ότι ούτε ο ίδιος πιστεύει αυτά που λέει. 
 
Αποφάσισα λοιπόν να γράψω αυτό το κείμενο για να εξηγήσω, με όσο πιο απλά λόγια μπορώ, γιατί μια επιστροφή στη δραχμή κάθε άλλο από καταστροφική θα ήταν, ΕΑΝ ΟΜΩΣ ΠΑΡΘΟΎΝ ΤΑ ΣΩΣΤΑ ΜΕΤΡΑ. Αυτή την γνώμη δεν την εκφράζω μόνο εγώ αλλά και πολλοί από τους κορυφαίους οικονομολόγους στον κόσμο. Βέβαια, κάτι τέτοιο ήταν ταμπού στη χθεσινή ψηφοφορία της Βουλής, λες και οι ‘φωστήρες μας’ έιχαν κάτσει να μελετήσουν καμμιά άλλη λύση.
 
Πριν το κάνω αυτό θα ήθελα να πω λίγα πράγματα για μένα, για όσους δεν με ξέρετε. Κατ’ αρχήν, το πτυχίο μου δεν είναι στα Οικονομικά. ‘Εχω όμως, τα τελευταία 17 χρόνια, μια υπηρεσία στον χρηματο-οικονομικό τομέα της Μ Βρεταννίας, έχωντας εργαστεί σε ασφαλιστικές/ χρηματιστιριακές εταιρίες. Τα τελευταία 7 χρόνια εργάζομαι σε έναν οργανισμό που υπάγεται στο Υπουργείο Οικονομικών της Μ Βρεταννίας και με ειδικότητα σε θέματα συντάξεων. Στη διάρκεια των 17 αυτών χρόνων απέκτησα πολλά διπλώματα σε τομείς της οικονομίας, επενδύσεων, χρηματο-οικονομικών συμβουλών, fund management, κλπ. Με άλλα λόγια, έχω μια πολύ καλή γνώση οικονομικών και οικονομικής θεωρίας.

Θα ξεκινήσω με το να ξεκαθαρίσω ένα θέμα σχετικά με τον όρο ‘Πτώχευση’, που τον ακούμε συνέχεια στα κανάλια και μας προκαλεί τρόμο. Ο όρος αυτός στην οικονομική θεωρία δεν έχει το ίδιο νόημα με αυτό που δίνεται όταν πχ λέμε ότι ένας άνθρωπος πτώχευσε. 
 
Όταν λέμε ότι κάποιος πτώχευσε, συνήθως εννούμε ότι έχασε τα πάντα. Λεφτά, ακίνητα, τα πάντα. Δεν έχει μία. Στο χώρο των οικονομικών όμως, ο όρος  ‘default’ σημαίνει ότι κάποιος (άτομο, επιχείρηση, χώρα) δεν ανταποκρίθηκε στους όρους μιας οικονομικής συμφωνίας. Δηλαδή ο ελληνικός όρος ‘πτώχευση’ όσον αφορά τα οικονομικά δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε μία και ότι τα χάσαμε όλα, αλλά απλά ότι ή δηλώσαμε ότι δεν πρόκειται να πληρώσουμε κάποιο ή όλο το μέρος των υποχρεώσεών μας (ασχέτως εάν μπορούμε ή όχι να τα πληρώσουμε). Γι αυτό άλλωστε οι αγορές και όλοι οι οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι όσον αφορά την Ελλάδα δεν είναι θέμα ‘αν θα πτωχεύσει’ αλλά ‘πότε θα πτωχεύσει’, δηλ δεν χρειάζεται να μην έχει τίποτα απλά να μην πληρώσει μέρος του χρέους.

Τώρα που ξεκαθάρισα αυτό το σημείο, θέλω επίσης να σας εξηγήσω ένα πολύ βασικό σημείο οικονομικής θεωρίας, το οποίο διδάσκεται από την πρώτη χρονιά στους μαθητές οικονομικών. ‘Ένα κράτος έχει 2 κυρίως τρόπους για να αντιμετωπίσει μια οικονομική κρίση και να αποφύγει ύφεση: Την νομισματική πολιτική και τον καθορισμό των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
 
Ο καθορισμός των συναλλαγματικών ισοτιμιών είναι απλά το πόσο ισχυρό είναι το νόμισμά σου σε σχέση με αυτό των άλλων χωρών. Μία χώρα που έχει το δικό της νόμισμα, μπορεί  να λαμβάνει μέτρα ώστε να αυξομειώσει αυτή την αξία, ανάλογα με την οικονομική στρατηγική που θέλει να ακολουθήσει. Σε μία οικονομική κρίση, πχ, θα θέλει το νόμισμά της να είναι αδύναμο. Αυτό κάνει τα προιόντα της να φαίνονται φτηνότερα σε σχέση αντίστοιχων από χώρα με ισχυρό νόμισμα (με αποτέλεσμα την αύξηση των εξαγωγών). Κάνει επίσης το εργατικό κόστος να είναι χαμηλότερο, επομένως αυξάνεται η ανταγωνιστικότητα σε σχέση με άλλα κράτη (πχ  ξένες εταιρίες προτιμούν να έχουν εργοστάσια, γραφεία κλπ στη χώρα αυτή λόγω του χαμηλού εργατικού κόστους).  
 
Η νομισματική πολιτική είναι τα μέτρα που λαμβάνει μία κυβέρνηση προκειμένου να επηρεαστεί η οικονομική δραστηριότητα. Πχ όταν ο πληθωρισμός αυξάνεται, η κεντρική τράπεζα θα αυξήσει τα επιτόκια, κάνωντας το δανεισμό να είναι ακριβός. Αυτό ενθαρύνει την αποταμίευση και μειώνει την κατανάλωση, μειώνοντας την αύξηση πληθωρισμού. Σε περίοδο οικονομικής ύφεσης, η κεντρική τράπεζα θα μειώσει τα επιτόκια. Με αυτό τον τρόπο οι τράπεζες μπορούν να δανειστούν με χαμηλό κόστος, και να δανείσουν με χαμηλό κόστος. Ως αποτέλεσμα, χρήμα κυκλοφορεί στην αγορά αναζωογονόντας την οικονομία.

 
Τα παραπάνω σας τα αναφέρω πολύ περιλιπτικά για να καταλάβετε απλά τα βασικά. Το πρόβλημα που έχει η Ελλάδα, αλλά και κάθε χώρα της Ευρωζώνης, είναι το εξής:  Για να μπορεί μια χώρα να καθορίσει την συναλλαγματική ισοτιμία της και τη νομισματική πολιτική της ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΔΙΚΟ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑ. Και αυτό γιατί και οι 2 αυτοί τρόποι χρειάζονται την κεντρική τράπεζα της χώρας να καθορίζει την ανάλογη ροή χρήματος στην αγορά.
 
Με το που η Ελλάδα μπήκε στην Ευρωζώνη, ουσιαστικά παρέδωσε τις αποφάσεις αυτές στην Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Και εδώ αρχίζει το πρόβλημα. Σε περίπτωση οικονομικής κρίσης η χώρα της Ευροζώνης δε μπορεί να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη οικονομική πολιτική που θα την βοηθήσει να ξεπεράσει την κρίση, γιατί πρέπει πάντα να βαδίζει στους στόχους της συμφωνίας της Ευρωζώνης. 
 
Το άλλο πρόβλημα είναι ότι η ίδια η ΕΚΤ δεν λειτουργεί όπως μια κεντρική τράπεζα θα έπρεπε να λειτουργεί. Πχ στις ΗΠΑ αν η πολιτεία της Αριζόνα έχει οικονομική κρίση, η κεντρική τράπεζα θα την βοηθήσει οικονομικά από τα έσοδα που έχει εισπράξει από όλες τις 50 πολιτείες. Κάτι τέτοιο δεν γίνεται με την ΕΚΤ. Ουσιαστικά, μια χώρα της Ευρωζώνης σε κρίση είναι μόνη της. Η ΕΚΤ της δανείζει λεφτά, αλλά απαιτεί και σκληρά μέτρα. Δηλ, αντίθετα με τις ΗΠΑ, οι άλλες χώρες τις Ευρωζώνης δεν είναι διατεθημένες να βοηθήσουν από την τσέπη τους τη χώρα σε κρίση. 
 
Έτσι, λοιπόν, η Ελλάδα δεν μπορεί χωρίς δικό της νόμισμα να καθορίσει συναλλαγματική ισοτιμία (δηλ να κάνει το νόμισμά της πιο φτηνό) αλλά ούτε και νομισματική πολιτική (δηλ να δανείσει τις τράπεζές τις με πολύ χαμηλό επιτόκιο ώστε να υπάρχει χρήμα στην αγορά). Ως αποτέλεσμα ο μόνος τρόπος είναι ο καταστροφικός τρόπος που βλέπουμε:  Εφόσον δε μπορεί να υποτιμήσει το νόμισμα, υποτιμεί τους μισθούς και τις συντάξεις. Κάτι τέτοιο φέρνει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που χρειάζεται.

 
Μετά από αυτό το σύντομο μάθημα οικονομικών, ήρθε η ώρα να σας αναλύσω το γιατί η επιστροφή στη δραχμή δεν πρέπει να μας φοβίζει. Επειδή ακούμε συνέχεια γνώμες για το αν η Ελλάδα πρέπει να φύγει ή όχι από την Ευρωζώνη, θα σας κάνω μία μικρή (και ελπίζω εύκολα κατανοητή) ανάλυση των 2 επιλογών: Eυρωζώνη ή δραχμή. Τα στοιχεία που δίνω παρακάτω είναι τα επίσημα και δημοσιευμένα στοιχεία από το Υπουργείο Οικονομικών και την Eurostat.
 
Ας αρχίσουμε από την κατάσταση ως έχει αυτή τη στιγμή:
 
Ο παρακάτω  πίνακας (τον οποίο μπορείται να κατεβάσετε από εδώ ) παρουσιάζει μια σύγκριση του ελληνικού χρέους από  31/12/2010 ως 30/09/2011. Χρησιμοποίησα αυτή την περίοδο μόνο και μόνο επειδή δείχνει και τα αποτελέσματα του μνημονίου.

Το εύκολο συμπέρασμα που βγάζουμε είναι ότι στην περίοδο αυτή το χρέος αυξήθηκε κατά €20,1 δις.  Αν αναλογιστούμε ότι στις 31 Δεκεμβρίου 2009 (τα σχετικά στοιχεία εδώ) το συνολικό χρέος ήταν €298,5 δις, βλέπουμε ότι από τις 31/12/2009 το χρέος αυξήθηκε κατά €62 δις περίπου!!! Με απλά λόγια οι θυσίες του Ελληνικού λαού δεν έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Μία άλλη αξιόλογη παρατήρηση είναι ότι το ποσοστό του διαπραγματεύσιμου χρέους μειώνεται και αυτό του μη διαπραγματεύσιμου αυξάνεται. Διαπραγματεύσιμο χρέος είναι το χρέος που μπορεί το κράτος να επαναγοράσει πίσω σε χαμηλότερη τιμή στις διεθνής αγορές, μια και η τιμή του (σε μορφή ομολόγων) αυξομειώνεται.  Με το διαπραγματεύσιμο χρέος  έχεις επίσης τη δυνατότητα να δηλώσεις αδυναμία εξυπηρέτησης του συνόλου του χρέους σου, να διαπραγματευτείς με τους ομολογιούχους και να «κουρέψεις» μονομερώς το χρέος σου δηλαδή να κάνεις το περίφημο πλέον «haircut” . Οι πιστωτές σου, αγοράζοντας τα ομόλογα σου, ανέλαβαν ένα ρίσκο το οποίο αξιολόγησαν και αποφάσισαν να αγοράσουν. Καθόλη τη διάρκεια των ομολόγων, είχαν και έχουν τη δυνατότητα να τα πουλήσουν στη δευτερογενή αγορά, άλλοτε κερδίζοντας άλλοτε χάνοντας. Χαρακτηριστικό είναι ότι το Δεκέμβριο 2009 το ποσοστό διαπραγματεύσιμου χρέους ήταν 94,8%.

Βλέπουμε λοιπόν ότι με την είσοδό μας στο Μνημόνιο, περιορίστηκε σταδιακά και η δυνατότητα επαναπραγμάτευσης του χρέους, με το να αυξάνεται το ποσοστό μη διαπραγματεύσιμου χρέους. 


Ας δούμε όμως τι σημαίνει αυτό για τη χώρα:

Με πολύ απλά λόγια,  για να μειωθεί ή και να αποπληρωθεί το χρέος μια χώρα θα πρέπει

1.    Να έχει οικονομική ανάπτυξη (που μετριέται με το ΑΕΠ), έτσι ώστε όσο πιο μεγάλη η ανάπτυξη τόσο πιο πολλά τα έσοδα (πχ από φόρους, ΦΠΑ, κλπ), και

2.    Να έχει δημοσιονομικό πλεόνασμα (δηλ τα έσοδα του κράτους να είναι μεγαλύτερα από τα έξοδα) ή το δημοσιονομικό έλλειμα να είναι τόσο μικρό ώστε να μην υπάρχει δυσκολία αποπληρωμών των επιτοκίων του χρέους αλλά και των δανείων που λίγουν.

Βάση της Ευρωπαικής Στατιστικής Υπηρεσίας (στοιχεία εδώ), το ΑΕΠ της Ελλάδας έπεσε στα €211,2 δις το 2011, απο τα €225,3 δις το 2009. Όμως, τα στοιχεία για το 2009 και 2010 αναθεωρήθηκαν στα €235 δις (2009) και €230 δις (2010) (στοιχεία εδώ). Η προβλεψη για το 2012 είναι προς το παρών €205,3 δις. 

Την ίδια περίοδο, το δημοσιονομικό έλλειμα  ήταν  €36,3 δις το 2009 και  €24,2 δις το 2010. Το έλλειμα  προβλέπεται στα €18,7 δις για το 2011 (σχετικό άρθρο εδώ).

Για να δούμε λοιπόν τη γενική εικόνα των παραπάνω.

1.    Το δημόσιο χρέος από το Δεκέμβριο 2009 μέχρι Σεπτέμβριο 2011 αυξήθηκε κατά €62 δις, ή 12%!

2.    Το ΑΕΠ από το 2009 μέχρι το 2011 μειώθηκε κατά €23,8 δις, ή 10,1%!

3.    Το δημοσιονομικό έλλειμα μειώθηκε κατά €17,6 δις ή 48,5%. Αυτό ίσως σας φανεί μια μεγάλη επιτυχία. Αν όμως το δούμε ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, το 2009 ήταν 15,4% επί του ΑΕΠ, ενώ το 2011 ήταν 8,9% επί του ΑΕΠ. Η μείωση δηλ του δημοσιονομικού ελλείματος ήταν μόλις 6,5% επί του ΑΕΠ. 

Εάν υπολογίσουμε ότι το ποσοστό ανεργίας το 2009 ήταν 9,8% και τα τελευταία στοιχεία για το Νοέμβριο 2011 ήταν  20,9%, το συμπέρασμα που βγαίνει είναι οτι το χρέος θα συνεχίσει την αυξανώμενη πορεία του σε τέτοιο βαθμό που θα είναι μαθηματικά αδύνατο όχι μόνο να αποπληρωθεί αλλά απλά να κρατηθεί στο ίδιο επίπεδο. Ας μην ξεχνάμε ότι η μείωση του ΑΕΠ (κάτι που θα συνεχιστεί για αρκετά χρόνια μια και η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε μεγάλη ύφεση) μαζί με την αύξηση ανεργείας θα έχει ως αποτέλεσμα να αυξηθεί στο μέλλον και το δημοσιονομικό έλλειμα, λόγο μείωσης εισόδων (ΦΠΑ, φορολογία) και αύξησης εξόδων (πληρωμή μεγαλύτερου ποσού σε δάνεια, επιδόματα ανεργείας, κλπ).

‘Ενα άλλο πολύ ενδιαφέρον σημείο ήταν αυτό που είπε ο κ Παπαδήμος στο λόγο του. Ότι έστω και να παγώναμε την πληρωμή των δανείων, το δημόσιο έλλειμα θα ήταν ακόμα στο €5 δις. 

Έχωντας αυτό το τελευταίο σημείο ως αφαιτηρία, ας εξετάσουμε τώρα την περίπτωση ολικής διαγραφής του χρέους και επιστροφής στη δραχμή. Το θέμα αυτό θεωρείται ταμπού στη Βουλή η οποία ούτε καν θέλησε να αναλύσει αυτή την περίπτωση γιατί, τάχα, θα έφερνε τη χώρα στην καταστροφή.  Ας δούμε λοιπόν αν αυτό ισχύει.

Η επιστροφή στη δραχμή δεν σημαίνει αυτόματα ότι όλα θα πάνε καλά, αλλά ούτε ότι αυτόματα θα καταστραφούμε.  Άλλωστε, είμαστε ήδη σε καταστροφική πορεία ούτως ή άλλως, όπως σας εξήγησα παραπάνω. Το θέμα είναι να ξανα-αποκτήσουμε την δύναμη να μπορούμε εμείς να ορίζουμε νομισματική πολιτική και να καθορίζουμε την συναλλαγματική ισοτιμία. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς να έχεις το δικό σου νόμισμα.

Ας πάρουμε μερικά από τα ‘καταστροφικά’ σενάρια που έχουμε ακούσει σχετικά με την επιστροφή στη δραχμή:

• Οι τράπεζες θα καταρεύσουν, ο κόσμος θα χάσει τις καταθέσεις του και το κράτος δεν θα έχει να πληρώσει συντάξεις/κονδύλια, κλπ.

Εφόσον πλέον έχεις το δικό σου νόμισμα, η κεντρική τράπεζα της Ελλάδος μπορεί άνετα να εγγυηθεί τις τραπεζικές καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες.  Ας μην ξεχνάμε ότι πλέον μπορείς να τυπώσεις δικό σου νόμισμα. Μπορεί επίσης να δανείσει χρήμα στις τράπεζες αυτές σε πολύ χαμηλό επιτόκιο (κάτι που κάνει εδώ και χρόνια η τράπεζα της Μ Βρεταννίας, με επιτόκιο 0,5%) ώστε να μπορέσουν οι τράπεζες αυτές να βελτιώσουν τα αποθεματικά τους και να κυκλοφορίσουν χρήμα στην αγορά. Το ίδιο μπορεί να κάνει το κράτος για να πληρώσει κονδύλια και συντάξεις. Μπορεί δηλ να πουλήσει κρατικά ομόλογα στις ίδιες αυτές τράπεζες και με τα λεφτά να καλύψει τα έξοδα αυτά. Άλλωστε, με το δημόσιο έλλειμα να είναι μόνο στα €5 δις, με σωστές οικονομικές αποφάσεις μπορεί να το φέρει στο μηδέν έτσι ώστε να μην χρειαστεί να δανειστεί.

• Η δραχμή θα υποτιμηθεί αμέσως με αποτέλεσμα η αξία της εντός και εκτός Ελλάδος να χαθεί.

Ας δούμε ένα παράδειγμα απλουστευμένο, για να εξετάσουμε τι θα γίνει. Ας πούμε ότι αρχικά, την πρώτη μέρα επιστροφής στη δραχμή, η αναλογία είναι 1 ευρώ = 1 δραχμή. Προσοχή!! Αυτό δεν σημαίνει ότι ξαφνικά το ένα μπουκάλι νερό θα πουλιέται 50 δρχ, άρα η τιμή του από το €1 θα ανέβει στα €50. Απλά σημαίνει ότι ένα προιόν που ήταν €1, θα είναι 1 δρχ, ένα που ήταν €20 θα είναι 20 δρχ, κλπ κλπ. 

Από την πρώτη μέρα μια υποτίμηση της δραχμής είναι αναμενόμενη. Ας υποθέσουμε ότι η υποτίμηση αυτή θα είναι μεγάλη (πχ 40%). Αυτόματα κάτι τέτοιο σημαίνει ότι η ισοτιμία θα αλλάξει σε €1 = 1,4 δραχμές ή αλλιώς 1 δρχ = €0,6. Εφόσον στο εσωτερικό της χώρας τα πάντα θα είναι σε δραχμές (ακόμα και οι καταθέσεις), η υποτίμηση δεν θα επηρεάσει καταθέσεις και μισθούς. Πχ αν ο μισθός πριν τη δραχμή ήταν €800 το μήνα, την πρώτη μέρα έγινε 800 δρχ το μήνα και μετά την υποτίμηση παρέμηνε στις 800 δρχ. 

Το πρόβλημα θα έχουν όσα άτομα θέλουν να ταξιδεύσουν στο εξωτερικό (μια και συναλλαγματικά το ευρώ θα είναι κατά 40% πιο ακριβό) και οι εισαγωγείς που το κόστος εισαγωγών θα είναι πιο ακριβό, και κατά συνέπεια το κόστος των αγαθών.

Εδώ λοιπόν έρχεται η σωστή πολιτική που είπα στην αρχή του κειμένου, δηλ τα σωστά μέτρα που πρέπει να παρθούν από την κυβέρνηση ώστε η υποτίμηση να δουλέψει προς το καλό μας. Εξηγώ μερικά, αλλά όχι όλα, από αυτά τα μέτρα.

Πριν την αλλαγή στη δραχμή αναμένεται πως ο κόσμος θα θελήσει να μεταφέρει τις καταθέσεις του στο εξωτερικό, ώστε να κερδίσει από την υποτίμηση (ή να μην χάσει από αυτήν). Αν λοιπόν η κυβέρνηση βάλει έναν έκτακτο και μεγάλο φόρο σε όλες τις μεταφορές συναλλάγματος εκτός Ελλάδος και σε αναλύψεις μεγάλων ποσών, για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, τότε μια τέτοια μεταφορά συναλλάγματος δεν θα ήταν κερδοφόρα . Κάποιος που θα μετέφερε τα λεφτά του στο εξωτερικό για να επωφεληθεί από την πτώση της δραχμής θα έχανε αυτό το ώφελος με το να πληρώσει βαρύ φόρο  στη μεταφορά αυτή.  

Στους εισαγωγείς το κράτος θα μπορούσε να προσφέρει πακέτα στήριξης  ώστε να μην υποφέρουν ούτε αυτοί ούτε η αγορά από την υποτίμηση. Πχ μπορεί να τους χαρίσει το ΦΠΑ και άλλους φόρους για ένα χρονικό διάστημα, ή να προσφέρει δάνεια με μηδενικό τόκο, ή ακόμα και κονδύλια που ουσιαστικά θα έκαναν το κόστος εισαγωγών ίσο με αυτό που ήταν πριν την υποτίμηση. Από την άλλη μεριά, για να μην υπάρξει αυτόματη και μεγάλη αύξηση των αγαθών, η κυβέρνηση θα μπορούσε να βάλει μπλαφόν σε όλα τα αγαθά (πχ πάγωμα τιμών για τα επόμενα 2-3 χρόνια, με ανάλογη βοήθεια σε επιχειρήσεις, άτομα που θα βρίσκονταν σε δύσκολη οικονομική θέση εξαιτίας του παγώματους αυτού). Θα πείτε πολύ πως αυτό θα ήταν αδύνατο στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς. Αδύνατο δεν είναι και η περίπτωση της Ελλάδας είναι ειδική, άρα πρέπει να αντιμετωπιστεί και με αναλόγως ειδικά μέτρα.

Από την άλλη πλευρά, η υποτίμηση της δραχμής αυτόματα κάνει τα ελληνικά προιόντα και εργατικό κόστος πιο φθηνό σε σχέση με το ευρώ. Αντί δηλ να μειώνεις μισθούς κατά 40%, στην ουσία μειώνεις το κόστος εργασίας κατά 40% σε σχέση με το ευρώ, ενώ εντός Ελλάδος ο μισθός έχει περίπου την ίδια αγοραστική δύναμη που είχε πριν την υποτίμηση.

Όσοι από εσάς θεωρούν πως η Ελλάδα ούτως ή άλλως δεν εξάγει τίποτα και επομένως δεν θα έχει όφελος από το ότι τα προιόντα της θα γίνουν πιο φθηνά, κάνουν μεγάλο λάθος.  Κατ’ αρχήν, θα κερδίσει πολλά από την μεγαλύτερη πηγή συναλλάγματος, τον τουρισμό. Αυτόματα, η Ελλάδα γίνεται 40% φθηνότερη κάτι που θα αυξήσει κατά πολύ τον τουρισμό. Επίσης, επειδή το κόστος για ταξίδια στο και προιόντα από το εξωτερικό θα αυξηθεί, αυτό σημαίνει πως και ο εσωτερικός τουρισμός θα αυξηθεί. Η αύξηση του κόστους εισαγωγών και μείωση κόστους εξαγωγών θα σημάνει και την αλλαγή στον εμπορικό/βιομηχανικό τομέα (πάντα με τα ανάλογα μέτρα). Δεν θα είναι καθόλου άσχημο, εάν θέλουμε να ορθοποδήσουμε, να αρχίσουμε να παράγουμε ξανά τα δικά μας αγαθά και να μειώσουμε την κατανάλωση των ξένων αγαθών.

• Δε θα μπορούμε να ξαναδανειστούμε.

Αρχικά όντως ο εξωτερικός δανεισμός θα είναι πολύ δύσκολος, ακόμα και αδύνατος. Εξήγησα πιο πάνω όμως πως εφόσον έχεις το δικό σου νόμισμα, ως κράτος μπορείς να λειτουργήσεις για μερικά χρόνια αποκλειστικά με εσωτερικό δανεισμό. Πάντως, δεν μπορείς να αποκλείσεις την περίπτωση δανεισμού από πχ Κίνα, Ρωσσία, κλπ, σε περίπτωση εξόδου από Ευρωζώνη. Βέβαια, θα ρωτήσετε το πώς γίνεται κάποιος να σε δανείζει ξέρωντας πως μόλις πριν λίγο αποφάσισες να μην πληρώσεις τα προηγούμενα δανεικά σου. Η απάντηση είναι απλή. Πότε έχει μια χώρα περισσότερες ελπίδες να πληρώσει ένα χρέος; Όταν χρωστάει 360 δις ή όταν δεν χρωστάει τίποτα, άσχετα αν το τίποτα προήλθε από τη διαγραφή; 

Υπάρχουν 2 ειδών δανειστές. Οι κερδοσκόποι (οι λεγόμενοι speculators) και αυτοί που σε δανείζουν επειδή θέλουν να επενδύσουν (έμμεσα ή άμεσα) στην οικονομία σου. Σαν χώρα θέλεις το δεύτερο είδος δανειστή, αλλά δυστυχώς μέχρι σήμερα οι κλέφτες πολιτικοί μας δανείζωνταν μόνο από το πρώτο είδος.  

Εάν σαν κράτος λάβεις σωστά μέτρα, δημιουργήσεις ένα σωστό νομικό και θεσμικό πλαίσιο λειτουργείας, τότε μπορείς να έλξεις το δεύτερο είδος δανειστών, οι οποίοι όχι μόνο θα σου δανείσουν αλλά θα θέλουν να επενδύσουν στη χώρα σου. Με τα πρώτα τέτοια δάνεια, η αγορά θα αρχίσει πάλι να σε βλέπει με καλό μάτι και η εξωτερική αγορά δανείων θα αρχίσει σιγά σιγά να ανοίγει. Έχει γίνει πολλές φορές και θα γίνεται συνέχεια. 

• Πώς θα αγοράζουμε πρώτες ύλες όπως πετρέλαιο, κλπ;

Την απάντηση την έδωσα ήδη πιο πάνω. Από τη στιγμή που έχεις δικό σου νόμισμα έχεις πολλές λύσεις και απλά διαλέγεις την πιο κατάλληλη. Αλλά θα προσθέσω και μια άλλη, την οποία ακολούθησε η Πολωνία πριν μερικά χρόνια όταν είχε και εκείνη οικονομικά προβλήματα (χάρις τη ‘βοήθεια’ του ΔΝΤ). ‘Εκανε συμφωνία με την Ρωσσία. Η Ρωσσία θα της πουλούσε πετρέλαιο. Η Πολωνία θα αγόραζε ένα μέρος του πουλώντας κρατικά της ομόλογα στη Ρωσσία και το υπόλοιπο σε είδος, ανταλάσσοντας πετρέλαιο με πρώτες  ύλες που χρειαζόταν η Ρωσσία. Εμείς δεν έχουμε πρώτες ύλες; Τόσο καιρό ακούμε πόσο πλούσια χώρα είμαστε σε πρώτες ύλες. Δεν θα ήταν προτιμότερο να τις διαθέσουμε για δικό μας συμφέρον αντί να τις ξεπουλήσουμε;

• Το να τυπώνεις χρήμα συνέχεια για να καλύψεις τα έξοδα απλά θα φέρει τον πληθωρισμό στα ύψη.

Άλλος ένας μύθος. Είναι όντως σωστό ότι σε μια οικονομία αν διοχετεύσεις νέο χρήμα αυξάνεις τον πληθωρισμό. Από την άλλη όμως, υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες μπορείς να το κάνεις χωρίς να γίνει κάτι τέτοιο.

Με πολύ απλά λόγια, ο πληθωρισμός θα αυξάνεται όταν το ποσοστό αύξησης του νέου χρήματος είναι μεγαλύτερο από το ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ. Αν λοιπόν σαν χώρα αυξήσεις την παραγωγή σου κατά 5% σε ένα χρόνο, αλλά αυξήσεις το νέο χρήμα στην αγορά κατά 5%, τότε δεν θα υπάρξει αύξηση πληθωρισμού. 

Επίσης, και να διοχετεύσεις χρήμα σε μεγαλύτερο ποσοστό, μπορείς ακόμα να αποφύγεις αύξηση πληθωρισμού εάν οι τράπεζες το διοχετεύσουν σιγά σιγά στην αγορά, και όχι με την μία.

Ίσως τα παραπάνω σας φαίνονται όλα σαν επιστημονική φαντασία. Μήπως αυτά που μας λένε τώρα οι ‘εμπειρογνώμονες’ δεν είναι φαντασία; Όπως είπα από την αρχή η επιστροφή στη δραχμή δεν λύνει το πρόβλημα αυτόματα. Πρέπει να γίνουν πολλές θυσίες , σωστές αλλαγές και από πολιτικούς που θα θέλουν το καλό της χώρας και θα εχουν το τσαγανό να αντισταθούν στις πιέσεις της Ευρωζώνης.

Το μόνο σίγουρο είναι πως με τα τωρινά μέτρα και η αξία του εισοδήματος του Έλληνα εξαφανίζεται και το κόστος ζωής αυξάνεται και το μέλλον του χάνεται και το εξωτερικό χρέος έχει φτάσει σε μη ελεγχόμενα όρια. Αλλά πάνω από όλα δεν ελέγχουμε εμείς την οικονομική μας πολιτική. Την ελέγχουν άλλοι, των οποίων τα συμφέροντα δεν συμβαδίζουν με τα δικά μας.

Μήπως, λοιπόν, θα ήταν καλύτερα να πέρναμε αυτή τη δύναμη της επιλογής πίσω; Ακόμα και αν συνεχιζόταν η καταστροφική πολιτική των τελευταίων 30 χρόνων, τουλάχιστον θα μπορούμε να πούμε πως εμείς οδηγηθήκαμε στην καταστροφή, δεν παραδόσαμε τη χώρα για να την καταστρέψουν άλλοι.